WWF ogłasza ambitny plan na COP30 w Belém – zamknięcie luk klimatycznych, przyspieszenie transformacji bez paliw kopalnych i finansowanie ochrony lasów tropikalnych. Kluczowy element to mechanizm Tropical Forest Forever Facility, który ma zmienić ekonomiczną logikę wylesiania.
WWF chce zamknąć luki klimatyczne i utrzymać globalne ocieplenie poniżej 1,5°C
Konferencja klimatyczna ONZ, COP30, odbywa się w Belém w Brazylii w dniach 10–21 listopada 2025 roku, dziesięć lat po przyjęciu Porozumienia Paryskiego. Lokalizacja szczytu w sercu Amazonii ma znaczenie symboliczne i strategiczne, podkreślając nierozłączny związek między kryzysami klimatycznym a przyrodniczym. W obliczu narastającej pilności, w której rok 2024 był pierwszym rokiem, w którym globalne ocieplenie przekroczyło 1,5°C powyżej poziomu przedindustrialnego, WWF wzywa do zamknięcia niebezpiecznych luk między słowami a działaniem. Przygotowana strategia WWF na COP30 jest zawarta w kompleksowym ekosystemie czterech kluczowych dokumentów politycznych, opublikowanych przed szczytem.
WWF koncentruje swoją politykę na COP30 na zamykaniu trzech kluczowych luk działań klimatycznych: luki mitygacyjnej (ograniczenie emisji), luki adaptacyjnej i luki finansowej. Aby utrzymać cel 1,5°C, konieczna jest zbiorowa redukcja globalnych emisji gazów cieplarnianych o 43% do 2030 roku w stosunku do poziomu z 2019 roku. Jednak dane na podstawie dotychczas zgłoszonych Krajowych Wkładów Ustalonych (NDCs) wskazują na redukcję emisji o zaledwie około 10% do 2035 roku w porównaniu z 2019 rokiem, co jest ułamkiem (jedną szóstą) wymaganej redukcji. W związku z tym, WWF oczekuje, że kraje, zwłaszcza G20 (odpowiedzialne za 85% globalnych emisji), dostarczą wzmocnione, ambitne plany NDC, które będą bezpośrednią odpowiedzią na wyniki Global Stocktake (GST) z 2023 roku.
Transformacja energetyczna bez paliw kopalnych – kluczowy warunek WWF na COP30
Jednym z czterech priorytetów strategicznych WWF jest przyspieszenie sprawiedliwej transformacji energetycznej i określenie harmonogramu wycofywania wszystkich paliw kopalnych. Organizacja postuluje, aby produkcja i wykorzystanie paliw kopalnych, które odpowiadają za około 75% emisji napędzających zmiany klimatyczne, zostały szybko zakończone. W tym celu WWF proponuje konkretne kamienie milowe: wycofanie węgla do 2030 roku w krajach rozwiniętych i do 2040 roku w krajach rozwijających się, a ropy i gazu przed 2040 rokiem w krajach rozwiniętych i najpóźniej do 2050 roku w krajach rozwijających się. Kluczowe jest również natychmiastowe zakończenie nowych koncesji na poszukiwania.
Ponadto, WWF wzywa do wdrożenia wytycznych Global Stocktake, które obejmują potrojenie globalnej zdolności energii odnawialnej i podwojenie rocznej stopy poprawy efektywności energetycznej do 2030 roku. Transformacja musi być sprawiedliwa (Just Energy Transition), co oznacza, że kraje rozwinięte muszą wspierać kraje rozwijające się finansowo, aby zapewnić powszechny, bezpieczny i przystępny dostęp do energii odnawialnej dla 750 milionów ludzi na świecie, którzy nadal są go pozbawieni (80% z nich w Afryce Subsaharyjskiej). Redukcja zanieczyszczeń wynikająca z przejścia na OZE mogłaby zapobiec 3,6 milionom przedwczesnych zgonów. WWF podkreśla, że ten szybki rozwój OZE musi być zintegrowany z ochroną przyrody, tak aby nie naruszać obszarów bogatych w bioróżnorodność ani praw społeczności lokalnych (zasada do-no-harm).
Finansowanie klimatyczne i nowy mechanizm Tropical Forest Forever Facility
Finansowanie klimatyczne jest uznawane za kluczowy test wiarygodności multilateralizmu. W związku z tym, WWF wzywa do znacznego zwiększenia skali finansowania. Oczekuje się, że kraje spotkają się w Belém, aby przedyskutować „Baku to Belém Roadmap to 1.3T”, czyli plan osiągnięcia celu mobilizacji co najmniej 1,3 biliona USD rocznie do 2035 roku na finansowanie klimatyczne. Równocześnie, WWF apeluje o wypełnienie zobowiązania podwojenia finansowania adaptacji z poziomu 2019 roku do około 40 miliardów USD rocznie do 2025 roku, jednocześnie wskazując, że szacunkowe potrzeby adaptacyjne wynoszą od 194 do 366 miliardów USD rocznie. Organizacja wspiera również eksplorację nowych źródeł finansowania, takich jak globalne podatki od najbogatszych czy przekierowanie subsydiów dla paliw kopalnych.
Centralnym innowacyjnym elementem finansowym, silnie wspieranym przez WWF, jest uruchomienie Tropical Forest Forever Facility (TFFF). TFFF to proponowany mechanizm, który ma pozyskać 125 miliardów USD (w tym 25 mld USD z wkładów publicznych i 100 mld USD z inwestycji prywatnych). Celem jest stworzenie długoterminowego źródła dochodu dla ponad 70 krajów tropikalnych, płacącego im 4 USD za każdy hektar zachowanego lasu rocznie. TFFF ma zmienić logikę ekonomiczną, czyniąc stojące lasy bardziej wartościowymi niż wycięte. Co istotne z punktu widzenia sprawiedliwości klimatycznej, 20% środków TFFF ma trafić bezpośrednio do ludności rdzennej i społeczności lokalnych (IPLCs). WWF pełni funkcję doradcy technicznego dla TFFF.
Pakiet natury: ochrona bioróżnorodności i reforma systemów żywnościowych
WWF wykorzystuje lokalizację COP30 w Amazonii, aby przeforsować ambitny „Pakiet Natury” (Nature Package), mający na celu ochronę i odbudowę ekosystemów oraz trwałe zatrzymanie wylesiania. Głównym postulatem jest implementacja zobowiązania z GST do zahamowania i odwrócenia wylesiania i degradacji ekosystemów do 2030 roku.
Aby to osiągnąć, WWF proponuje utworzenie nowego procesu roboczego w ramach UNFCCC – Climate and Nature Work Programme. Ten 3–5-letni dialog miałby na celu operacjonalizację zobowiązań klimatyczno-przyrodniczych wynikających z Global Stocktake i zapewnienie spójności (synergii) z Globalnymi Ramami Różnorodności Biologicznej (Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework). Wśród konkretnych propozycji znajdują się również NDC-Forest Challenge oraz Forest Action Day, mające promować wykazanie wykonalności łańcuchów dostaw wolnych od wylesiania dla kluczowych towarów (soja, wołowina, olej palmowy) z terminem 2025 roku. W kontekście biznesowym, WWF wymaga, aby firmy redukowały emisje zgodnie z celami 1.5°C (Science Based Targets) i publikowały kompleksowe plany transformacji.
WWF zwraca również szczególną uwagę na transformację systemów żywnościowych, które generują do 30% globalnych emisji gazów cieplarnianych. Organizacja wzywa rządy do skutecznego włączenia polityk rolno-spożywczych do NDC i Krajowych Planów Adaptacji, w tym środków łagodzących emisje z przemysłu i globalnych łańcuchów dostaw.
Nowa architektura wdrażania i rozliczania zobowiązań klimatycznych
Brazylijska prezydencja COP30 zainaugurowała nową architekturę Global Climate Action Agenda, opartą na koncepcji mutirão (kolektywne działanie wspólnotowe, wywodzące się z języka Tupi-Guarani). Ma to na celu przyspieszenie implementacji wyników Global Stocktake. WWF w pełni popiera te wysiłki i aktywnie uczestniczy w Activation Groups związanych z lasami, oceanami, rolnictwem i finansami.
Aby zapobiec ryzyku greenwashingu i zwiększyć odpowiedzialność (accountability), WWF wzywa do wzmocnienia systemów śledzenia inicjatyw poprzez UNFCCC Recognition and Accountability Framework. Organizacja rekomenduje wprowadzenie wymogu rocznej aktualizacji informacji przez podmioty zaangażowane w Action Agenda, pod rygorem usunięcia z platformy, co ma zapewnić, że wszystkie zgłoszone działania są aktywne i zgodne z celami Porozumienia Paryskiego. Ta nacisk na systemy śledzenia stanowi ważny element merytorycznej strategii WWF na COP30, mającej przekształcić dobrowolne zobowiązania w konkretne wskaźniki implementacji.
Czytaj też:
Fotografia: Pablo Toledo, Unsplash
