Rozmowa z dr Wioletą Witczak-Smolnik
Rozmowa z dr Wioletą Witczak-Smolnik, analitykiem zrównoważonego rozwoju i raportowania, coachem liderów biznesu, wykładowcą akademickim oraz ekspertem w unijnym programie Innovation Coach realizowanym przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej wspólnie z Polską Akademią Nauk.
Redakcja: Część firm już objął obowiązkowy raport zrównoważonego rozwoju ESG. Kolejne „czekają w kolejce” i zbierają dane. Do znudzenia pytamy: co powinny zrobić, żeby racjonalnie przygotować się do tego zadania, jak zaplanować cały proces?
Wioleta Witczak-Smolnik: Punktem wyjścia jest przygotowanie strategii ESG. Dotyczy to zarówno dużych firm, jak i małych oraz średnich przedsiębiorstw, które właśnie „czekają w kolejce”. Warto zwrócić uwagę, że całokształt zmiany sposobu myślenia o nowoczesnej gospodarce sprzyjającej środowisku dotyczy wszystkich przedsiębiorców i nas wszystkich. Bo każda jednostka gospodarcza jest częścią łańcucha dostaw. Z tego wynikają dwa ważne wnioski – z jednej strony duże firmy, zobligowane do raportowania będą szukać poddostawców wśród firm działających w sposób zrównoważony. Z drugiej, klienci coraz częściej wybierają produkty proekologiczne, a nawet zrównoważone. Żeby utrzymać się na rynku, sprostać konkurencji warto stosować się do zasad, które już obowiązują dużych graczy. Najprostszym i najbardziej efektywnym sposobem będzie przygotowanie się, a więc stworzenie planu działania – czyli strategii ESG – i wdrożenie go w swojej firmie. W ogóle uważam, że ESG to swego rodzaju zielona miara ryzyka, która potrzebuje strategii zmian.
Redakcja:Jednak nie wszystkie firmy, które składają raporty ESG mają taką strategię, uważając ją za zbędny, dodatkowy koszt. Co może przekonać właścicieli i przedsiębiorców do posiadania strategii ESG?
Wioleta Witczak-Smolnik: Kluczowa kwestia to na pewno standaryzacja raportów, a dokładniej standard atestacji sprawozdawczości ISSA 5000. Co niezwykle ważne w kontekście rozważań, czy przedsiębiorstwom potrzebna jest strategia ESG, to wiedza, że audytor obowiązkowo sprawdzający poprawność każdego raportu ESG ma prawo dostępu do strategii ESG i sprawdzenia m.in. czy kierunek raportowania ESG jest z nią zgodny. Tu przecież pojawia się zasadnicze pytanie, na jakiej podstawie firma uznała określone działania za istotne bądź nieistotne? Czy też np. na jakiej podstawie zaplanowała kierunek zmian i raportowane działania? Odpowiedzi na te pytanie dostarczy właśnie strategia ESG.
Redakcja: Jak jeszcze firmy mogą skorzystać na stworzeniu strategii ESG?
Wioleta Witczak-Smolnik: Już teraz widzimy, że strategia ESG staje się kluczowym elementem zapewniającym trwałość i sukces wielu firm. Po pierwsze, pomaga ona w identyfikacji i zarządzaniu ryzykiem, które może być niewidoczne przy „tradycyjnych” analizach finansowych, a ma znaczący wpływ na trwałość i stabilność biznesu. Po drugie, inwestorzy coraz chętniej kierują kapitał w stronę tych przedsiębiorstw, które wdrażają ESG, uznając, że takie firmy są lepiej przygotowane na przyszłość i mogą oferować stabilniejsze zwroty.
Co więcej, sięganie po strategię ESG może również prowadzić do przyciągania i zatrzymywania pracowników – ci bowiem coraz częściej szukają pracodawców o „silnych” wartościach i transparentnych zasadach. Oprócz tego, obecnie również i konsumenci bardziej preferują produkty i usługi tych firm, które są postrzegane jako odpowiedzialne społecznie i środowiskowo. Ma to w efekcie końcowym pozytywny wpływ na reputację firmy.
Mówiąc krótko firmy, które przyjmują i wdrażają strategię ESG, zyskują przewagę konkurencyjną, poprawiają swój wizerunek i zabezpieczają swoją przyszłość na zmieniającym się rynku.
Redakcja: Skuteczna strategia ESG, czyli jaka?
Wioleta Witczak-Smolnik: Wdrażanie strategii ESG wymaga holistycznego podejścia i zaangażowania na różnych poziomach organizacji. Dlatego do elementów skutecznej strategii ESG należy zrozumienie i identyfikacja najistotniejszych aspektów ESG dla danej organizacji, a także stawianie mierzalnych i jednocześnie realnych celów. Istotne jest, aby strategia ESG była zintegrowana z główną strategią biznesową firmy, a nie stanowiła oddzielnej „inicjatywy”. Warto tu jednak mieć na względzie ciągłe monitorowanie zmian w regulacjach, albowiem przepisy dotyczące zrównoważonego rozwoju i sprawozdawczości ESG bardzo dynamicznie ewoluują. Zatem, aby strategia ESG była w pełni skuteczna, firmy muszą być na bieżąco z nowymi wymaganiami i dostosowywać do nich swoje operacje oraz strategie raportowania. Wymaga to nie tylko monitorowania zmian w prawie, ale również elastyczności w dostosowywaniu procesów wewnętrznych.
Redakcja: Jakie są główne wyzwania i ryzyka związane z wdrażaniem strategii ESG?
Wioleta Witczak-Smolnik:
Jednym z największych wyzwań jest pełna integracja kwestii ESG z główną strategią biznesową danej firmy. Strategia ESG nie może być postrzegana jako dodatkowy „zestaw zadań” – musi być ona uznana za kluczowy element prowadzenia biznesu, wpływający na każdą decyzję i działanie. Wymaga to nie tylko zaangażowania na poziomie zarządu, ale również zrozumienia i wsparcia ze strony pracowników. Wszystkich pracowników. Dlatego wdrożenie strategii ESG wymaga często zmian w kulturze organizacyjnej. Wyzwaniem jest tutaj zbudowanie potrzebnej świadomości i koniecznego zaangażowania na wszystkich poziomach organizacji. Może to wymagać szkoleń, kampanii edukacyjnych i systemów motywacyjnych i wykorzystania innych narzędzi, które pomagają pracownikom zrozumieć, jak bardzo ich działania przyczyniają się do celów ESG firmy.
Kolejnym wyzwaniem jest niewątpliwie rozwój skutecznych metod pomiaru wpływu praktyki ESG na środowisko, społeczność i zarządzanie. Firmy muszą tu określić, jakie wskaźniki będą dla nich najbardziej miarodajne (i realne!), a następnie wdrożyć odpowiednie systemy do ich śledzenia i raportowania. To wymaga nie tylko odpowiednich narzędzi technologicznych, ale również rozwoju wewnętrznych kompetencji i zewnętrznych partnerstw.
Redakcja: Jaka przyszłość czeka ESG?
Wioleta Witczak-Smolnik: Wydaje się być ona zarówno obiecująca, jak i… wymagająca. W miarę jak świat staje się coraz bardziej świadomy zagrożeń związanych ze zmianami klimatycznymi, nierównościami społecznymi i potrzebą transparentnego zarządzania, firmy, które proaktywnie zajmują się tymi kwestiami, będą „lepiej” postrzegane, miarodajnie porównywane ze sobą i w rezultacie mogą uzyskać przewagę konkurencyjną. Będziemy świadkami dalszego rozwoju i standaryzacji wymogów oraz narzędzi pomiarowych, co pozwoli na lepsze porównywanie i ocenę działań ESG w różnych organizacjach. Również technologia, szczególnie w zakresie danych i sztucznej inteligencji, odegra kluczową rolę w ułatwianiu i przyspieszaniu wdrażania tej strategii. Niemniej, aby to wszystko było możliwe, potrzebna będzie współpraca na wielu poziomach: między firmami, (za)rządami, a także społeczeństwem.
