Europa doświadcza jednego z najgorszych sezonów pożarów w historii. Rok 2025 przyniósł rekordowe emisje, szczególnie na Półwyspie Iberyjskim, a dym z pożarów pogorszył jakość powietrza w wielu krajach. Monitoring Copernicus pokazuje, jak susza i fale upałów napędzają kryzys ognia w całej Europie.
Rok 2025 okazał się rokiem intensywnych pożarów w Europie, co potwierdza monitoring satelitarny, a roczne emisje z pożarów osiągnęły rekordowy poziom dla całej Unii Europejskiej, wynosząc niespełna 13 megaton węgla. Chociaż globalne emisje z pożarów szacowane przez Służbę Monitorowania Atmosfery Copernicus (CAMS), zrealizowaną przez Europejskie Centrum Średnioterminowych Prognoz Pogody (ECMWF), były do końca listopada niższe niż w poprzednim roku, dane kontynentalne wskazują na wzrost ekstremalnych zjawisk w wielu regionach świata. Dla Europy te rekordowe wartości nie mają znaczącego udziału w globalnej emisji CO2, ale stanowią istotny wskaźnik emisji innych zanieczyszczeń, takich jak PM2.5 i tlenki azotu (NOx), które bezpośrednio wpływają na jakość powietrza na poziomie regionalnym.
Półwysep Iberyjski w ogniu: rekordowe emisje i najgorszy sierpień od dekad
Kluczowym okresem dla Europy było lato 2025 roku, ze szczególnym uwzględnieniem Półwyspu Iberyjskiego. W Hiszpanii i Portugalii duże pożary wybuchły pod koniec lipca i gwałtownie nasiliły się w sierpniu, głównie z powodu długotrwałych fal upałów, ekstremalnie suchych warunków i silnych wiatrów. W Portugalii północnej, pożary trwające do początku sierpnia doprowadziły do ogłoszenia stanu wyjątkowego. W Hiszpanii sytuacja pogorszyła się w połowie sierpnia, kiedy pożary w regionach takich jak Galicja czy Kastylia i León, spowodowały śmierć co najmniej trzech osób i zmusiły do ewakuacji tysiące mieszkańców. Szacuje się, że tylko w sierpniu spłonęło około 120 000 hektarów. Monitoring CAMS wykazał, że skumulowane emisje z pożarów wzrosły niemal pionowo w drugiej połowie sierpnia, a Hiszpania odnotowała wówczas najwyższy roczny poziom emisji od 23 lat.
Dym nad Europą: jakość powietrza gwałtownie spadła w wielu krajach
Gwałtowna intensywność pożarów miała poważne konsekwencje dla jakości powietrza w całej Europie. W Portugalii i Hiszpanii stężenia powierzchniowe drobnych cząstek stałych (PM2.5) znacznie przekroczyły 24-godzinne wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Ponadto, dym z pożarów przemieścił się setki kilometrów, wpływając na jakość powietrza w odległych regionach, w tym we Francji, Wielkiej Brytanii i północno-zachodniej Europie. Ruchy mas powietrza w tym okresie były złożone; animacje CAMS pokazały, że w sierpniu dym z ekstremalnych pożarów w Portugalii i Hiszpanii był wyraźnie widoczny, podobnie jak wcześniej w lipcu, gdy Europę osiągały również duże smugi dymu znad kanadyjskich pożarów.
Wschodnia i północna Europa także płoną: Grecja, Turcja, Bałkany i UK z rekordami emisji
Poza Półwyspem Iberyjskim, wschodnia część basenu Morza Śródziemnego również doświadczyła wyjątkowo dotkliwej aktywności pożarowej w miesiącach letnich. Od końca czerwca do lipca poważne pożary dotknęły Grecję i Turcję, gdzie tysiące mieszkańców musiało się ewakuować. Najgorsze pożary lipcowe od ponad pięćdziesięciu lat nawiedziły Cypr, prowadząc do dwóch ofiar śmiertelnych. Po zaledwie dwóch dniach pożarów wyspa ta osiągnęła najwyższą roczną sumę emisji. Ekstremalne warunki rozciągały się również na szerszy region Bałkanów, gdzie Albania, Czarnogóra, Macedonia Północna i Serbia zmagały się z intensywnymi pożarami. Nawet w Wielkiej Brytanii, pożary w Północnej Szkocji pod koniec czerwca i na początku lipca doprowadziły do najwyższej łącznej szacowanej emisji w 23-letniej historii danych CAMS dla tego kraju. Mark Parrington, starszy naukowiec CAMS, podkreślił, że ekstremalne pożary i ich emisje z pożarów pojawiają się, gdy w wielu regionach świata zbiegają się warunki suche i wysokie temperatury.
Monitorowanie Copernicus, wykorzystujące System Asymilacji Ognia (GFAS), dostarcza dane o lokalizacji i szacunkach emisji biomasy, pomagając w śledzeniu transportu dymu i ocenie wpływu na skład atmosfery oraz zdrowie ludzi. Dane te są kluczowe dla zrozumienia, w jaki sposób lokalne pożary przekształcają się w zdarzenia o zasięgu kontynentalnym, niosące konsekwencje ekologiczne i zdrowotne daleko poza ogniska pożarów. Ekstremalne pożary w 2025 roku stanowią alarmujące potwierdzenie, że skutki zmian klimatu, objawiające się suszą i wysokimi temperaturami, coraz silniej dotykają również Europę.
Czytaj też:
Ekspozycja ludzi na pożary wzrosła o 40% – paradoks globalnych trendów pożarowych
Fotografia: Matt Howard, Unsplash
