Powolny rozwój zrównoważonych alternatyw transportowych hamuje transformację sektora
Mimo postępów UE w walce o neutralność klimatyczną, emisje gazów cieplarnianych z transportu pozostają na wysokim poziomie. Najnowszy raport Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) pokazuje, że rosnące zapotrzebowanie na transport drogowy oraz powolny rozwój zrównoważonych alternatyw hamują transformację sektora. Przyśpieszenie zmian w nadchodzących latach będzie możliwe tylko wtedy, gdy inwestycje pójdą w parze z konsekwentnymi działaniami politycznymi.
Transport głównym źródeł emisji gazów cieplarnianych
Raport EEA „Zrównoważoność europejskich systemów mobilności” podsumowuje kluczowe trendy w sektorze transportu w roku 2024 oraz ich wpływ na środowisko i klimat. Zebrane dane wskazują, że transport pozostaje głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych, zanieczyszczenia powietrza i hałasu. Mimo że prognozy na rok 2030 i później pokazują pewne pozytywne sygnały, nadal potrzebne są znaczne inwestycje w innowacyjne rozwiązania oraz przejście na bardziej zrównoważone środki transportu.
Auta osobowe dominują jako środek transportu
W 2022 r. samochody odpowiadały za blisko 3/4 (73%) pasażerokilometrów (pkm) przejechanych w UE. Pkm to wskaźnik używany do pomiaru odległości pokonywanej przez pasażerów w UE, mierzy całkowitą liczbę km przebywanych przez wszystkich pasażerów, niezależnie od środka transportu, wyrażany jest jako jeden pasażer podróżujący jeden kilometr. Ponadto liczba kilometrów przejechanych samochodami w latach 1995–2022 wzrosła o 25%. Natomiast korzystanie z bardziej zrównoważonych środków transportu publicznego — autobusów, tramwajów, metra — pozostało na stabilnym poziomie, co wskazuje wyraźną potrzebę większych inwestycji w te alternatywy.
Warto zauważyć, że transport drogowy jest głównym sposobem przewozu towarów, stanowiąc ponad połowę całkowitego transportu towarowego w UE. Od 1995 r. przewozy drogowe wzrosły o prawie 2/3. Wg autorów raportu, dane te wskazują, że zarówno transport pasażerski jak i towarowy będą nadal rosnąć w najbliższych latach.
Obciążenie dla klimatu: transport odpowiada za 29% wszystkich emisji gazów cieplarnianych w UE
W 2022 r. emisje gazów cieplarnianych z transportu w UE były o około 26% wyższe niż w 1990 r. Za wyniki odpowiedzialne jest z jednej strony rosnące zapotrzebowanie na transport, a z drugiej zbyt powolne tempo wprowadzania pojazdów elektrycznych czy alternatywnych paliw, aby zmienić ogólny trend. Dodatkowym wyzwaniem jest sektor transportu lotniczego. Zgodnie z raportem EEA, popyt na loty pasażerskie wzrósł o ponad 140% od 1995 do 2019 r., z wyjątkiem lat pandemii COVID-19.
W 2022 r. transport odpowiadał za około 29% wszystkich emisji gazów cieplarnianych w UE, a jego udział ma dalej rosnąć, ponieważ dekarbonizacja europejskiej gospodarki postępuje szybciej w innych sektorach. Zgodnie z obecnymi i planowanymi działaniami w krajach UE, przewiduje się, że emisje gazów cieplarnianych z transportu zmniejszą się o około 14% do 2030 r. i o 37% do 2050 r. w porównaniu z poziomami z 2022 r. Aby jednak osiągnąć cel UE, jakim jest redukcja emisji transportowych o 90% do 2050 r., potrzebne są bardziej zdecydowane działania.
Inwestycje, ambitne polityki i promowanie zrównoważonego transportu receptą na przyśpieszenie transformacji
Sektor transportowy UE osiągnął spory postęp w redukcji emisji większości zanieczyszczeń powietrza. Było to możliwe dzięki wprowadzeniu ścisłych norm emisji oraz rozwojowi technologicznemu. Największy wkład w ten postęp mają zmniejszone emisje w transporcie drogowym oraz w przypadku tlenków siarki – w transporcie morskim.
Przyśpieszenie zielonej transformacji europejskiego systemu mobilności będzie możliwe, jeśli dalej, konsekwentnie będą realizowane zarówno publiczne jaki i prywatne inwestycje w innowacje i technologie. Warto zauważyć, że dochody z systemu handlu emisjami (ETS) oraz objęcie transportu drogowego systemem ETS 2 mogą znacząco przyspieszyć postęp w tym sektorze.
Autorzy raportu podkreślają, że inwestycje muszą iść w parze z wdrożeniem ambitnych polityk, które promują zrównoważone środki transportu, takie jak transport publiczny czy alternatywne źródła energii.