Najnowsza publikacja Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) „Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce 2024”
Porównanie dostępnych danych z lat 2017 i 2021 nie wykazuje istotnych zmian w działaniach firm i ich deklaracjach na rzecz efektywnego gospodarowania zasobami, zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej, wskazuje najnowsza publikacja Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) „Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce 2024”.
Alarmujące dane
Największą pozytywną zmianą w polskich firmach było podejmowanie działań związanych z recyklingiem – o 8 p.p. (z 24% w 2017 r. do 32% w 2021 r.) wzrosła liczba przedsiębiorstw angażujących się w tę aktywność. Średnia unijna w tym zakresie w 2021 r. wynosiła 47%. Dużym zainteresowaniem nie cieszyło się jednak poszerzanie oferty ekologicznych produktów lub usług. Pomiędzy 2017 a 2021 r. liczba ta praktycznie się nie zmieniła (spadek z 26% do 25%). Dla porównania, w UE wynik ten wzrósł o 8 p.p. (z 24% do 32%). W raporcie PARP autorzy sugerują także brak perspektyw na zmiany. W 2021 r. strategię prośrodowiskową miało w planach opracować tylko 12% polskich firm i 19% unijnych. Co więcej, coraz mniej przedsiębiorców uważa, że działania środowiskowe powodują spadek kosztów produkcji. W 2017 r. 40% polskich firm i 41% firm unijnych dostrzegało taką zależność. W 2021 r. wyniki te spadły odpowiednio do 29% i 31%.
Gorsze wyniki małych firm
Dane z raportu PARP wskazują, że przedsiębiorstwa przemysłowe rzadziej dostrzegają swój wkład w działania prośrodowiskowe. Niezależnie od swej wielkości, firmy deklarują zmniejszenie udziału energii z paliw kopalnych na rzecz źródeł odnawialnych (9,8%). Recykling odpadów, który w poprzednim badaniu był liderem w tym sektorze, spadł na drugie miejsce (8,1% wskazań wobec 12,3% w latach 2018-2020). W sektorze usług wyniki pod względem aktywności prośrodowiskowej także uległy pogorszeniu. Małe firmy, które wcześniej prezentowały lepsze wyniki prośrodkowiskowe, w latach 2020-2022 odnotowały dużo słabsze rezultaty. Wpływ na to miał okres pandemii i wojny w Ukrainie. Największą zmianę można zaobserwować w deklaracji zużycia mniej zanieczyszczających materiałów, gdzie odsetek firm deklarujących takie działania spadł z 9,2% do 1,9%.
Reputacja najlepszą motywacją
Raport PARP wskazuje również na powrót do spodziewanej zależności, że im większa firma, tym większy jest jej wkład w ochronę środowiska. To zmiana względem lat 2018-2020, kiedy to małe firmy wyprzedzały średnie podmioty w tym zakresie. Dodatkowo, wśród firm innowacyjnych głównym czynnikiem stymulującym działania proekologiczne były wysokie koszty środków produkcji (usługi 30,9%, przemysł 42,7%). Świadczy to o pragmatycznym podejściu podmiotów gospodarczych do wyzwań, na które odpowiadają nowymi, innowacyjnymi rozwiązaniami. Ważnymi motywatorami okazały się również potrzeby związane z poprawą reputacji (usługi 26,1%, przemysł 33,9%) i dostosowaniem się do regulacji (usługi 22,4%,przemysł 33,8%). Subsydia i granty miały mniejszy wpływ, co może wynikać z niskiego oczekiwanego popytu rynkowego na innowacje proekologiczne.